طرح درس چیست؟

کلیه اندیشه ها و مقدمه چینی ها و پیش بینی هایی که مدرس قبل از رفتن به کلاس به عمل می آورد هرگاه بر روی کاغذ بیاید «طرح درس» نامیده می شود. لذا مدرس مطالب خود را به تعداد جلسات درسی تقسیم می کند و به این وسیله طرح درس کلی یا سالانه او مشخص می شود. همچنین  چنانچه از یک کتاب به عنوان منبع استفاده می نماید برای هر فصل کتاب نیز باید طرح درس معینی داشته باشد که از جمله مهمترین طرح درسهایی است که با آن سروکار خواهد داشت . طرح درس باید به گونه ای باشد که دانشجو در پایان هر جلسه یا فصل توانایی پاسخ دادن به سوالات و یا انجام  فعالیتهایی را داشته باشد.

دلايل ضرورت طرح درس براي مدرس

دلايل زير داشتن طرح درس را براي مدرس مسلم مي‌كند:

1ـ طرح درس توجه مدرس را به انتخاب روش‌ها و فنون مناسب تدريس براي درس‌هاي مختلف جلب مي‌كند.

2ـ در جريان تهيه طرح درس، مدرس فرصت خواهد داشت تا مشكلات احتمالي تدريس را پيش‌بيني كند.

3ـ چون طرح درس طبق اصول معين تهيه مي‌شود، موجب مي‌شود كه عوامل اصلي جريان تدريس در نظر گرفته شود و فراموش نشود.

4ـ طرح درس موجب مي‌شود مدرس با اعتماد بيشتري در كلاس حاضر شود.

5ـ طرح درس موجب مي‌شود كه مدرس فعاليت‌هاي ضروري آموزشي را به ترتيب و يكي پس از ديگري، در مراحل و زمان‌هاي مشخص و به شيوه‌اي منطقي پيش ببرد و نتايج حاصل از آن را براي تدريس در مراحل بعدي آموزش مورد استفاده قرار دهد.

6ـ احتمالاً در مراحل اوليه تدريس، مدرسان تازه كار نمي‌توانند تمامي مراحل تدريس و جزئيات آن را به خاطر بسپارند، داشتن طرح درس، اين مشكل را برطرف مي كند. مدرسي كه بدون برنامه و آمادگي قبلي به كلاس مي‌رود، ممكن است با ناكامي روبرو شود.

7ـ وجود طرح درس، ارزشيابي تدريس مدرس را توسط بازرسان و راهنمايان تعليماتي و غيره آسان مي‌كند.

8- داشتن طرح درس موجب می شود که مدرس به تنظیم اوقات کلاس بپردازد و از ایجاد بی نظمی در کلاس جلوگیری کند.

طرح درس چه نتایجی دارد؟

هدف‌های کلی و رفتاری در طرح درس مشخص می‌شود- رفتار ورودی فرا‌گیران و ابزار‌های سنجش تعیین می‌شود- مراحل تدریس با رعایت تقدم و تأخر در طرح درس مشخص شود- روش‌های‌ تدریس در آن تعیین می‌شود- مواد و رسانه‌های آموزشی در آن انتخاب می‌شود- مجموعه فعالیت‌های یاد‌گیری در آن لحاظ می‌شود- تکلیف مدرس و فرا‌گیران مشخص می‌شود- مدرس با اعتماد به نفس بیشتری در کلاس حاضر می‌شود- امر ارزشیابی مدرس از فرا‌گیران، ارزشیابی مدرس از کار خودش به ارزشیابی سایرین(راهنما…) را تحصیل می‌کند- فرصتی برای مدرس فراهم می‌شود تا مشکلات احتمالی تدریس، پیش‌بینی گردد.

نکات در خور توجه در مورد طرح درس:

طرح درس وسیله است نه هدف- طرح درس لزوماً نباید به مکتوب باشد بلکه می‌تواند ذهنی هم باشد- نباید انتظار داشت که طرح درس مدرسان به صورت کامل اجرا شود چون هدفی مسائل و موارد نا‌خواسته در کلاس پیش می‌آید که احتمال اجرای کامل آن را میسر نکند- طرح درس الگو و مدل‌های متفاوت دارد نه یک الگوی کلیشه‌ای و ثابت- مبنا و ریشه فکری طرح درس‌های رایج، «رفتار‌گرائی» است. در طرح درس هدف‌ها( هدف کلی- رفتاری)- شیوه‌تدریس- وسایل کمک آموزشی- کار‌های مقدماتی- ارزشیابی تشخیصی- آماده‌سازی- ارائه درس- جمع‌بندی و نتیجه‌گیری- ارزشیابی تکوینی- تعیین تکلیف مشخص می‌شوند.

طرح درس نمونه:

درس Psychology of Language Education (آقای دکتر پیش قدم)